U bent hier
Calvinisten
Onlangs heb ik de 7e aflevering van het TV programma 'Achter de Dijken' van de KRO-NCRV gezien. In de [8-delige serie gaat domineeszoon Leo Blokhuis op zoek naar de invloed van het calvinisme op onze volksaard. Kernvraag is in hoeverre de soberheid, zuinigheid, en het 'doe maar gewoon' typisch Nederlandse verschijnselen zijn. Via Luther en Calvijn en het Nederlands handelen kwam de rol van 'de gelukkige huisvrouw' in beeld, als onafhankelijke, zakelijke familiemanager. Volgens historica Els Kloek wordt onze samenleving bepaald door de koopman, de dominee en de huisvrouw. Dat is volgens sommigen 'een goddelijke drie-eenheid'. Als atheïstische dochter van een organist en zuster van een dominee herken ik de nieuwsgierigheid naar de invloed van het calvinisme. Ook ik tors een religieuze erfenis met me mee. Maar ik heb zo mijn eigen associaties.
Bijvoorbeeld met je onvoorwaardelijk - dus zonder het kritische systeem waar Kahneman het over heeft [zie column Taboes] - over moeten geven aan een goddelijk systeem, die wil dat je als een kind alles gelooft wat je door go(e)dgelovigen op de mouw wordt gespeld. Tegelijkertijd leerde de organist mij dat ik zelf moest nadenken over goed en kwaad. Dat heb ik gedaan. Daar pluk ik nog steeds de vruchten van. Daarom moest ik bij het horen van koopman, dominee en huisvrouw meteen aan Genesis 12 e.v. denken. Aan Abraham die van de goddelijke koopman X een koopmanspositie krijgt aangeboden op voorwaarde dat hij precies s-preekt en handelt zoals zijn vrouw Sara en de goddelijke koopman dat willen en iedere twijfel of dat wel redelijk is terzijde schuiven. Want dat is de prijs die je voor go(e)dgelovigheid betaalt: gewetenloos handelen.
Zo schiep de goddelijke manipulator de mens in Genesis 1 immers ook naar zijn beeld. Daarom verordonneerde hij in Genesis 2 ook dat niemand de vruchten mocht plukken van de boom der kennis van goed en kwaad en waarschuwde hij in Genesis 3:15 dat hij vijandschap zou zetten tussen de mens en de vrouw en tussen zijn en haar nazaten. Wat also geschiedde in zijn [onuitroeibaar, kapitaalkrachtige] verbond met Noach en Abraham, Isaäk en Jacob. Want zo bracht hij zijn impliciete suggestie dat de vrouw geen mens was [maar n-iemand!] in de oorlogszuchtige praktijk. Als straf omdat 'de mens' zo stom was geweest om naar 'de vrouw' te luisteren, die de vruchten had geplukt van de boom der kennis van goed en kwaad. En als beloning omdat alleen gewetenlozen - zij die [(alsnog) doen alsof ze] van god geen kwaad weten - een goddelijk gewetenloos gemanipuleerd familieparadijs verdienen. Die houdt immers met n-iemand rekening. Net als al diegenen die naar zijn beeld geschapen zijn. Want dat krijg je van go(e)dgelovigen en na-apers: een manipulatieve familie-maatschappij die met n-iemand rekening houdt. Met systeem 1 dus, ons onbewuste die er wel en niet is, aldus Kahneman [zie column Taboes]. Die goddelijk gesluierd door het leven gaat. Die wel de kennis heeft hoe te handelen maar die niet anders dan dat niet of met mondjesmaat prijs geeft aan ons bewuste, analytische systeem 2. Want dat krijg je ervan.
In een manipulatieve samenleving wordt gegoocheld met woorden van mensen die goochelen met [denkbeelden & gevoelens van] zichzelf & anderen. [22.02-16]
Met andere woorden, wat heeft 500 jaar calvinisme opgeleverd? Een 500 jaar oude cultuur van calvinistische mannetjes die zichzelf - conform Luther en Calvijn - politiek economisch op een goddelijk pauselijk familievoetstuk [hebben laten] zetten. Net als al die pausen en Abraham, Noach en Adam en andere kleine en grote familieleiders, bedrijfsleiders en politieke leiders in de eeuwen daarvoor.
En kom daar maar eens van af. Ik geef het je te doen. Daar heb je wel al je talenten voor nodig.
Zei Jezus ook in Mattheus 25. Dat we die moeten benutten. En niet nutteloos terzijde schuiven of begraven. Dat was zijn bewuste systeem 2 die dat zei. Net als iemand de andere wang toekeren. Ook al betaal je daar ook een prijs voor. Zoals zelf blijven nadenken over goed en kwaad en over de gevolgen van je denken en doen. En je niet onderwerpen aan een manipulatief geïndoctrineerde samenleving. En de consequenties daarvan aanvaarden. Want zo ging hij de confrontatie aan met [de oog om oog, tand om tand methodes van] de goddelijke manipulator.
Tot ergernis van goddelijke manipulators want die houden immers niet van mensen die openlijk nadenken over goed en kwaad en daarnaar handelen; die boven hen durven uitsteken. Die willen dat je je talenten begraaft en manipulatief door het systeem 1 leven gaat. Net als mijn moeder vroeger. En de Achterhoekse omgeving.
Die maken, op een pavlov-commando, massaal jacht op iedere zelf-denker die de vruchten heeft geplukt van de boom der kennis van goed en kwaad.
Die manipuleren iedereen die boven zich goddelijk wanende manipulators dreigt uit te steken het conformistenmoeras in. Of schuiven ze op een andere manier terzijde.
Die zorgen ervoor dat die legio verhalen uit verleden en heden - die op talloze wijzen de gang van zaken in [familie] dictaturen, concentratiekampen en andere oorlogssituaties beschreven, en/of in historische documentatie hebben vastgelegd - steeds weer door een manipulatief geïndoctrineerde familie-maatschappij worden genegeerd, verketterd of gesaboteerd.
Kortom, die torpederen ons bewuste systeem 2, ons kritisch bewustzijn op alle mogelijke manieren. Steeds weer. In de hoop dat je [systeem 2] op een kwade dag breekt. En je/zich overgeeft.
Waarom? Omdat een goddelijk voetstuk en een uitverkoren positie [van systeem 1] verslavend werkt. Maar waag het niet om dat te zeggen. Daar praat je niet over in een (ver)zwijgcultuur. Dat is taboe. Calvinistisch. Dat spreekt.
**