4 mei

Het is 4 mei. Dodenherdenking. Twee minuten stilte. Maar wie herdenken we nu eigenlijk?

De Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies daarna? En al die slachtoffers in de rest van de wereld dan, herdenken we niet? Tellen die niet mee? Oh, de rest is geen Nederlands grondgebied. Nederland beperkt zich tot het eigen volk eerst. Of beter gezegd, alleen. Jaja, waar hebben we dat eerder gehoord?
En al die omgekomen collaborateurs dan, herdenken we die wel? Die waren immers zowel slachtoffer als dader. Oh nee, die niet? Hmmm... Nou, erg duidelijk is dat met deze formulering niet. Of is dat opzet?

Worden daarom vanaf 1961 niet alleen de oorlogsslachtoffers VAN de Tweede Wereldoorlog herdacht, zoals dat tot dan toe gebruikelijk was, maar ook alle Nederlandse oorlogsslachtoffers SINDS de Tweede Wereldoorlog? Dus ook al die Nederlandse militairen en Indische collaborateurs in Nederlands-In­dië. Dat waren immers ook daders, alleen gingen die tekeer uit naam van de Nederlands piratende overheid. En - net als de Duitsers - ook in een door Nederland gekolonialiseerd gebied.
Heet zoiets niet meten met twee maten? Kolonialistisch geweld herdenken die niet noemenswaardig onderdeed voor wat de Duitsers en collaborateurs hier deden?
Worden daarom hun Indische slachtoffers niet herdacht? Net als al die slaven. Die zijn we immers ook 'vergeten'. Daar willen we immers ook niets meer van weten. Die werden en worden geofferd en afgekocht voor de economische wandaden van de Nederlandse bedrijfspolitiek. Want het stopt niet. Het gaat gewoon door. Iedere dag weer. Een zondebok zoeken is immers DE hiërarchische traditie.... van Übermenschen. Die staan Unter-menschen.
Worden daarom al die huidige oorlogsslachtoffers en vluchtelingen in de rest van de wereld niet herdacht? En in de steek gelaten?
Worden daarom al die naar Nederland gevluchte buitenlanders zo treiterend onthaald & bejegend en opgejaagd & weggepest? Net als al die buitenlanders die hier voor een habbekrats en een armoedig bestaan het vuile werk mogen opknappen?

Wie zijn er nu eigenlijk slachtoffer?
En wie dader?

De omgekomen militairen en verzetsstrijders, zoals dat vanaf 1946 - door toedoen van Jan Drop - gebruikelijk was? Of meer zoals dat geleidelijk aan de gewoonte werd?
Eerst, in 1961 officieel ook: 'de aan Nederlandse kant gevallenen tijdens andere militaire conflicten, zoals bij de politionele acties in de nadagen van Nederlands-Indië en bij VN-vredesoperaties'.
Toen: 'alle burgers en militairen die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, en daarna in oorlogssituaties en bij vredesmissies'.
Daarna, vanaf 1981 ook tegen rascisme en onverdraagzaamheid.
In 2009 werd zelfs geopperd [en hier en daar ook uitgevoerd] om - in het kader van verzoening - ook Duitse doden te herdenken. Al was het maar jonge dienstplichtingen en niet overtuigde nazi's.
In 2013 vonden sommigen dat de herdenking te onduidelijk geworden was en stelden voor om terug naar af te gaan en alleen de slachtoffers te herdenken. Vooral omdat niet meer duidelijk was wie dader en wie slachtoffer was.
Een voorstel in 2017 om ook omgekomen vluchtelingen te herdenken viel aan alle kanten verkeerd.

Het zijn dit soort vragen die ieder jaar weer terugkeren.
Het ene jaar wat emotioneler dan het andere,
maar daar blijft het ook bij.

Wordt het wie en wat herdenken daarom niet beter afgebakend? Omdat eigen wandaden het daglicht niet kunnen verdragen? Omdat Nederland zijn eigen fouten en misdaden niet onder ogen wil zien en erkennen, maar wel met de vinger wil wijzen naar die van anderen? Alleen wordt dat wel moeilijk, want hoe kun je nou bepalen wie dader is en wie slachtoffer, als je niet wil weten wat fout is en wat goed. Pas maar op, voor je het weet is de dader een slachtoffer en het slachtoffer de dader. De gewetenloze winnaar heeft immers altijd gelijk.... in de wereld van pragmatisch denken en opportunistisch handelen.

Volgens de Universiteit van Nederland houden Nederlanders meer van daders dan van slachtoffers. Ze vroegen zich af waarom. Het antwoord werd gekoppeld aan het christendom. Aan slacht-offeren en een religieuze zondebok die alle zonden vergeeft.
Maar dat is mij wat te kort door de bocht. Ik denk meer aan een kip-ei verhaal. Want is het niet 'heel gewoon' eigen fouten af te wentelen op een zondebok? Om jezelf vrij te pleiten? Mijn naam is haas, ích hab es nicht gewusst? Je ziet dat gedrag al bij sommige kleuters. En komt dat niet omdat ze bang zijn voor de gevolgen als de waarheid aan het licht komt?
En wat nou als de daders het voor het zeggen hebben, zoals in de Tweede Wereldoorlog? Als je niet van de boom der kennis van goed en kwaad mag eten 'omdat je anders het Nederlandse paradijs uitgejaagd wordt'? Als je niet anders mag denken over wat goed en kwaad is dan wat de [huis] baas of de meerderheid goeddunkt? Als je daar geen kritiek op mag hebben of grenzen aan stellen? Als andersdenkenden en anderslevenden niet worden getolereerd? Als je een mening moet verkondigen en gedrag moet vertonen waar je niet achter staat? Als je gedwongen wordt te liegen?
Wat nou als daders altijd een knockploeg om zich heen hebben die je letterlijk of figuurlijk de mond snoeren of maatschappelijk knockout slaan als je niet zegt en doet wat de baas wil?
Wat nou als je als de dood bent.... dat jouw zal overkomen wat anderen is overkomen? Of dat anderen overkomen wat jouw is overkomen?

Na de eerste bijltjesdagen na de Tweede Wereldoorlog werden niet alleen de collaborateurs doodgezwegen, maar ook de verzetsstrijders. Alleen werden de collaborateurs na hun straf weer warm onthaald, maar de verzetsstrijders niet.
Die werden gezien als roekeloze figuren die Nederlanders aan Duitse represailles hadden blootgesteld. Zelfs zo dat het werd afgeraden bij sollicitaties hun verzetsverleden te noemen. 'Omdat dat de mensen bij wie ze solliciteerden eraan herinnerden dat zijzelf geen fluit hadden gedaan tijdens de oorlog'. Of dat ze - al dan niet stilzwijgend instemmende - collaborateurs waren geweest.
Tegelijkertijd konden opvallend veel gefortuneerde en zakelijk goed boerende collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog ongestoord doorgaan met hun pragmatisch denken en opportunistisch handelen. Of ze kregen heel makkelijk en ruimschoots dispensatie.
Over schijnheiligheid en dubbele moraal gesproken. Dat krijg je in een christelijk land waar pragmatisch denken en opportunistisch handelen de boventoon voert, daar is in verzet gaan tegen onredelijk gezag 'not done'.

Maar o wee als het gezag redelijk is,
als het redelijke verwachtingen stelt,
dan vliegen de protesten en sabotages ineens
puberaal om je oren.

Een zondebok zoeken om je foute keuzes en beslissingen op af te wentelen is immers heel normaal. Dat is een christelijke traditie die Nederland graag in in ere houdt. Die wordt religieus aanbeden. Zo kun je immers ongestraft doen en laten wat je wil. Kom je overal mee weg. Zo niet dan kun je je fouten nog altijd afkopen. Iemand omkopen is immers ook een traditie. Je bent tenslotte onderdaan van een al eeuwenlang religieus handelend piratenland of je bent het niet nietwaar. En dat heeft Nederland geen windeieren gelegd. Integendeel, dat heeft kolossale / koloniale winsten opgeleverd en een Abramitische en Saraïtische positie thuis en elders. Dat is toch goddelijk. Dat laat je toch niet aan je neus voorbijgaan?

Typisch Nederland. Fijn he, zo'n dubbele moraal. Kun je alle kanten mee op. Voor de bühne een sociaal betrokken land en volk zijn en in het geniep een meedogenloze piraat en/of stilzwijgende meeloper die alleen uit is op eigen gewin. Dat is nou wat je noemt goed-gelovig zijn. Abramitisch verstrikt zijn in Saraïtisch gecultiveerde gewetenloosheid. Net als overal elders in de wereld.... hebben ze een ezel gemaakt van zichzelf en een leugenaar van hun geweten.

En de nihilist zei gewetenloos:
'oordeelt niet opdat gij niet geoordeelt worde'
en ging onverstoorbaar door
met de mensheid en de aarde naar de knoppen helpen.
En vele anderen volgden.

Zoals ieder jaar volg ik het ritueel op de Dam met gemengde gevoelens. De dubbele moraal van de Nederlandse cultuur toen en nu speelt me parten. Mijn hart is bij de slachtoffers in de concentratiekampen en bij degenen die in verzet kwamen. En ik trek de link met alle slachtoffers overal ter wereld, vroeger en nu. Want ik denk niet alleen aan Nederlandse slachtoffers. Als het om leed gaat is er voor mij geen landsgrens of culturele grens. Dan leef ik mee.
Zodra het echter om daders gaat die hun groepsgebonden frustratie, agressie en afgunst botvieren op anderen stel ik een accuut een keiharde grens.
Rationeel kan ik veel tijd en energie steken in het proberen te begrijpen hoe iemand zover kan komen, en wat er zou moeten gebeuren om dat in positieve zin om te buigen, emotioneel niet. Daar stopt het. Daar steek ik geen empathie [meer] in. En al helemaal niet als men geen fouten wil erkennen en verbeteren. Als men gewetenloos door wil gaan op de egoïstisch ingeslagen weg. Met pijn in mijn hart. Dat wel. Want de geschiedenis leert waar dat toe kan leiden.

Wat ik wil herdenken op 4 mei? De slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog hier en elders in de wereld. Met veel aandacht voor al diegenen uit de concentratiekampen. En al diegenen die er alles aan deden om mensen in veiligheid te brengen. Om vrede en veiligheid te creëren. Die hun leven daarvoor in de waagschaal stelden. Met veel aandacht voor de moed en de vindingrijkheid die mensen steeds weer opbrachten om het leven zo dragelijk mogelijk te maken. Ondanks alles. Om het positieve te behouden. Dat wil ik herdenken. Dat herdenk ik.

**